سلام
چندی پیش که سرگرم نگارش مقاله ای در باب دگرگونی های مشهد از دوران صفوی به این سو بودم با نکته ی جالبی روبرو شدم .
آرامگاه عادلشاه افشار , برادرزاده و جانشین نادر شاه در گورستان قتلگاه ( در کنار حرم امام رضا(ع) ) بوده { زمین اصلی این گورستان خانه ی شخصی امام رضا(ع) بوده که با پول نگارش قرآن آنرا خریداری کرده و وقف کرده بودند برای دفن مسلمانان }. در سال 1353 در طرح گسترش و تغییر حرم , این آرامگاه در دستور کار تخریب قرار می گیرد . خلاصه نوادگان و بازماندگان عادلشاه بازمانده ی پیکر او را پس از نبش قبر به گور خانوادگیشان در بهشت رضا منتقل می کنند . نکته ی جالب توجه برایم حضور بازماندگان عادلشاه در مشهد پس از نزدیک به 300 سال از مرگ او بود .
دیروز ( یازدهم مهر نود و سه ) که در بهشت رضا بودم ناگهان از این قضیه یادم آمد و رفتم و این گور خانوادگی را پیدا کردم . خانواده ی نادری ( عادلشاهی ) !
در فضای درونی گور هیچ نامی از خود عادلشاه نیست , یا روایت انتقال بقایای جسد او به این منطقه نادرست است و یا خانواده ی محترم نادری از واکنشهای احتمالی هواداران متعصب قاجاریه بیمناک بوده اند . چون به هر حال عادلشاه آن کسی بوده که سر سلسله ی قاجاریه را اخته کرده .
این گونه که از قراین بر می آید زنده یاد ابوالقاسم نادری ( احتمالن ششمین نسل پس از عادلشاه ) این گور خانوادگی را در دهه ی 20 خورشیدی خریداری کرده و نخستین بار برای خاکسپاری پدرش ” محمد حسین نادری ” ملقب به امیر الشعرا آنرا به کار می برد .
سر در ارامگاه با آجر کاری تازه و جدید !
آرامگاه ابدی شادروان محمدحسین نادری ( امیرالشعرا ) پنجمین فرزند ( احتمالن منظور پنجمین نسل بوده ) عادلشاه که در تاریخ بهمن ماه 1323 درگذشت , غفرالله له .
هوالباقی , ششمین فرزند علی قلی خان عادلشاه ( همان نسل ششم احتمالی ) مرحوم ابوالقاسم خان نادری , تاریخ فوت 1343/8/2 شمسی .
در بالا ترین بخش آرامگاه یک فضای خالی و بدون سنگ قبر وجود دارد که شاید محل حاکسپاری خود ابوالقاسم خان , پدرش و بقایای عادلشاه باشد .
گورستان 1200 ساله ی قتلگاه , جایی که زمین اصلی اش خانه ی شخصی امام هشتم شیعیان بوده و محل دفن کشته شدگان قتل عام عبدالمومن خان ازبک در 997 ه.ق بوده و به مناسبت ساخت بلوار و صحن های جدید از بین رفته است .
این هم نوشته ی کوتاهی در مورد مهر عادلشاه از آقای دکتر حسین ابوترابیان .
سلام
شاید شما هم با من هم رای باشید که امیرکبیر بی تردید یکی از بزرگترین نامهای تاریخ چند صد سال اخیر ماست . کیفیت به قدرت رسیدن و برکناری امیر را همه می دانند که تحریک سفیران روس و انگلیس و کینه توزی و نیرنگهای مهدعلیا مادر منفور ناصرالدین شاه باعث برکناری او شد و چندی پس از آن باز هم با دوز و کلک و نیرنگ او را کشتند . قاتلی که مامور شده بود , با همکاری فراشان همراه خود , طناب دور گردن امیر انداختند و از دو طرف آنقدر کشیدند تا او را کشتند .
پیکر امیر ابتدا در گورستان “پشت مشهد” کاشان به خاک سپرده شد و یا به روایتی در سردابه ای نگهداری شد تا رطوبتش از برود و سپس به همت ملکزاده خاتون همسر باوفای امیر به کربلا منتقل شد که گویا برای خاندان قاجار در آن زمان امری متداول بوده .
پرسشی که امروز برای ما ایرانیان مطرح است این است که این بزرگ مرد تاریخمان کجا دفن شده ؟ آیا هرگز برایمان مهم بوده که پیکر امیر را کجا به خاک سپرده اند ؟ سالانه هزاران نفر با دشواریها و خطرات گوناگون رنچ سفر به عتبات را به جان می خرند . می روند و باز می گردند و هرگز کسی از خودش نمی پرسد که امیرکبیرمان کجاست ؟
جست و جویی کردم و از حجم نوشته هایی که در این مورد پیدا شد شگفت زده شدم . طبق روال همه از روی دست هم کپی کرده بودند . چیزی که مشخص است محل دقیق گور امیر روشن نیست . تنها آبشخورِ گویا در این زمینه وبلاگ یک روحانی به نام حجت الاسلام زمانی است که در سفرنامه ی عتباتش نامی هم از گور امیر برده و گفته که گور در یک حجره در ضلع شرقی حرم امام حسین است .
“در حجره هاى اطراف صحن حرم مبارک سیدالشهدإ(ع) بسیارى از بزرگان و مراجع دینى و چهره هاى دینى ـ سیاسى مدفون گشته اند و در پناه مولاى خویش آرمیده اند.
قبر مرحوم آیت الله میرزا محمدتقى شیرازى (متوفاى ۱۳۴۰ ه .ق) در قسمت شرق صحن قرار دارد. قبر امیرکبیر (صدراعظم ناصرالدین شاه)، در مقبره اى درقسمت شرقى صحن مطهر قرار دارد. “
با یکی از نزدیکان که به عدد موهای سر من !! به کربلا سفر کرده تماس گرفتم . می گفت که اهل محل می گویند گور امیر درخیابانی کنار حرم امام حسین قرار داشته که امروز به کلی تخریب و بازسازی شده است !!
برایم بسیار جالب افسوس برانگیز بود . مانند امیرکبیر یکی داشتیم و آنهم آرامگاهش ابدا مشخص نیست و شاید به کلی از میان رفته باشد . رضـاشـاه پـهلـوی که مدعی ملی گرایی و مخالفت با قاجاریه بود در طول 20 سال حکومتش هرگز کاری در جهت پا برجا ماندن گور امیرکبیر نکرد . محمدرضاشـاه هم که داعیه ی ایرانی گری و ملی گرایی و شکوه و عزت و افتخار ایران را داشت در 37 سال سلـطنتـش هرگز کاری در این مورد نکرد .
پس از آن هم ملی گرایان و جبهه ی ملی به همین روال بی تفاوت بودند . دولت جمهوری اسلامی هم که هیچ گاه تعهدی در برابر چهره های غیر مذهبی ایران نداشته ( هر چند که امیرکبیر هم با اعدام علـی محمد بــاب می تواند یک چهره ی مذهبی هم به شمار برود )
شاید این مورد فرصت خوبی باشد برای اسفندیار رحیم مشایی و پیروانش که مدعی ایرانی گری و ملی گرایی هستند . شاید پس از آوردن منشور حقوق بشر کورش به ایران , روشن کردن محل دقیق خاکسپاری امیرکبیر و ساخت آرامگاه بتواند دومین گام بزرگ این جریان برای اثبات ایرانی گری اش باشد .**
————————————————————————————————————————————————–
** نوشتن سه خط پایانی ابدا نشان دهنده ی حمایت نگارنده از اسفندیار رحیم مشایی و پیروانش ( موسوم به جریان انحرافی ) نیست . بلکه با خود گفتم شاید دری به تخته بخورد و از این نمد کلاهی هم به ایرانیان برسد و اسطوره ی سیاسی شان پس از صد و چند سال صاحب آرامگاهی بشود .