سلام
آقای محمد بهارلو در صد و دهمین سالگرد به دنیا آمدن صادق هدایت مقاله ای برای روزنامه ی شرق نگاشته و دلایل ماندگاری و محبوبیت هدایت را بررسی کرده اند .
صادق هدایت پس از مرگش بیش از گذشته نامور و محبوب شد و این محبوبیت با گذشت بیش از 50 سال از مرگ تلخ او ( 19 فروردین 1330 ) و گذر چندین نسل از میانه ی جامعه ی ایران نه تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده است و اگر در دهه های 30 و 40 فقط گروهی از روشنفکران ایران او را می شناخته اند می توان گفت امروز کسی از اقشار مختلف نیست که با هدایت آشنایی نداشته باشد .
راز این ماندگاری و تاثیر گذاری از دید نویسنده ی مقاله , جناب بهارلو صراحت و صميميت و در «اجبار اعتراف» و روحيه انتقادي ـ يا همان مدرنيت‌خواهي و آزادانديشي ـ او است. قابليت و توانايي او در تشخيص جنبه‌هاي گويا و زندگي‌بخش امور و اشيا كاملا نظرگير است. هدايت قريحه‌اي طبيعي و ممتاز براي انتقاد كردن دارد، به‌ويژه مي‌تواند جنبه‌هاي ناساز و ناجور زندگي را از منظر فردي و شخصي در كنار يكديگر نشان بدهد و دست بيندازد و اين استعداد را از همان جواني از خود نشان مي‌دهد. اما حق مطلب اين است كه هدايت به حكم طبيعت خود عمل مي‌كند و هيچ وضعي را از سر مصلحت به خود نمي‌گيرد يا به خود نمي‌بندد.
من به عنوان یک خواننده ی عام و یک علاقه مند به آثار و شخصیت هدایت یک دلیل دیگر را هم در جاودانگی او ثمربخش میدانم و آن حس مسوولیت و دلسوزی بی مانند او برای ایران و مردمش است .
باور دارم که کمتر کسی در آسمان ادب و فرهنگ این سرزمین تا این پایه مسوولانه و دلسوز و با حرارت تلاش کرده است .
کمتر نویسنده ای را می توانید بیابید که همچون هدایت نسبت به سرنوشت کشورش حساسیت و نگرانی داشته باشد و تا این حد بی ریا و بی غرض گفته و نوشته باشد .
چند سال پیش نوشته ای از استاد باستانی پاریزی منتشر شد که یادداشتی از هدایت را به همراه داشت .
در 1310 خورشیدی سیدحسن تقی زاده در دانشگاه تهران سخنرانی کرده بوده و خط و زبان پارسی را به ریشخند گرفته و تغییر زبان یا دست کم تغییر رسم الخط پارسی ( با توجه به الگوی ترکیه ) را تجویز کرده بوده . **
هدایت از خواندن متن سخنرانی چنان به خشم آمده بوده که با چند نفر از دوستانش از جمله آقای باستانی پاریزی تماس می گیرد و خواهش می کند که پاسخی برای این سخنرانی بنویسند . وقتی آقای باستانی می پرسد که چرا خودت این کار را نمی کنی ؟ هدایت پاسخ می دهد : ” ممکن است به من بگویند تو متخصص نیستی . اما در مورد تو نمی توانند چنین چیزی بگویند . “
پس از آن وقتی تعلل آقای باستانی را می بیند ( به هر حال حسن تقی زاده نخست وزیر و یک چهره ی سیاسی بسیار با نفوذ بوده که هر کسی جرات پاسخ گویی به یاوه های او را به خود نمی داده ) خودش دست به کار می شود و پاسخی دندان شکن برایش می نویسد و خواهش می کند که باستانی آنرا به نام خود منتشر کند که این امر هم محقق نمی شود و جناب باستانی پاریزی این جوابیه را در سالهای پس از انقلاب منتشر می کند .
در سطر سطر این جوابیه شما می توانید تعصب و دلبستگی هدایت را به فرهنگ و زبان و ادبیات ایران احساس کنید . التهاب او را برای ایستادن در برابر جریانی که با الهام از اربابان خارجی کمر به قتل همه ی داشته های فرهنگی و اجتماعی ایران بسته بود نه تنها در این نوشته که در همه ی نوشته های هدایت به روشنی می بینید و با آن همدردی و همراهی می کنید .
به هر روی می توان گفت که هدایت , گرچه که در سخت ترین دوران تاریخ معاصر ایران زیسته و هر دو جنگ جهانی و آثار مخرب آن بر کشور را دیده و لمس کرده است , اما پاداش همه ی سخت کوشی ها و دلسوزی هایش را با بدست آوردن جایگاهی بلند و در خور , در میان مردم کشورش به چنگ آورده است .
————————————————————————————————————————————————–
** گویا تقی زاده در سالهای بعد از این ایده ها ابراز پشیمانی کرده و آنرا به خامی و تندروی جوانی نسبت داده بوده .
سلام
از دوران قاجار به این سو یک رویه ی نه چندان پذیرفتنی در فرهنگ ما جا افتاد و آن کاربرد بیش از اندازه ی واژه های عربی در گفتار و نامه نگاری ها بود . می گویند این روش فضل فروشی دبیران وکارکنان دولتی بوده . از آن پس به پیروی از نامه نگاری های دولتی , تمامی نگارش فارسی زیر اثر این رویداد می رود و امروزه ما از واژگان بیشمار عربی در تمامی گفت و گو ها و نگارشهایمان استفاده می کنیم .
از آنجایی که فرهنگ و زبان ما کامل هستند و خواندن تاریخ هم به ما یادآور می شود که اسلام و فرهنگ اعراب وام دار ایرانیان هستند و نه ایرانیان وام دار آنها , پس بر ماست که تلاش کنیم زبانمان را پاک کنیم و تا آنجایی که در توانمان است واژه های پارسی را در زبان گفتاریمان زنده کنیم .
چالشی که دراین راه با آن روبروییم همانا ناشناس بودن بسیاری از واژه های پارسی است . چون آنها را نمی شناسیم , برابر عربیشان را به کار می گیریم . اگر بپذیرید , این پست و شاید پستهای دیگری را به این رخداد اختصاص می دهیم . در این پست چند واژه ی پارسی برابر با واژه های پر کاربرد عربی به شما شناسانده می شود و شما هم در بخش کامنتها هر چه که از این دست واژه ها می شناسید , می نویسید تا در پستهای دیگر با نام زیبای خودتان آورده شوند .
واژه های همانند :
چهار هنگام چهار فصل آبخَست جزیره
پهن آب اقیانوس برزن محله
پیکره مجسمه شور هیجان
نگاره تصویر رخداد اتفاق
فروافتادن سقوط تازگی اخیرا
خوبی مرغوبیت ژرفا عمق
یابش کشف آوردگاه صحنه ی جنگ
روشن معلوم نگرش نظر و عقیده
چرایی دلیل , علت شوربختانه متاسفانه
آبشخور منبع هوده سود , فایده
اگر شما هم از این دست واژگان پارسی می دانستید در بخش کامنتها بنویسید تا در پستهای دیگر با نام خودتان آورده شود .
سپاسگزارم